FORMY AKTYWNOŚCI

CZĘSTOTLIWOŚĆ

WAŻNOŚĆ OCENY

Prace klasowe podsumowujące dział

Po każdym zrealizowanym dziale

Waga oceny w dzienniku  5

Sprawdziany

Liczba dopasowana do zespołu klasowego

Waga oceny w dzienniku 3

Kartkówka (z ostatniej lekcji lub tematu)

Możliwe przed każdą lekcją

Waga oceny w dzienniku 1

Zadania domowe

Na bieżąco

Waga oceny w dzienniku 1

Zadania dodatkowe

Na bieżąco

Waga oceny w dzienniku 1

Orientacja na mapie

Co najmniej raz w semestrze

Waga oceny w dzienniku 3

Odpowiedź ustna

Na bieżąco, co najmniej raz w semestrze

Waga oceny w dzienniku 1

Projekt

Raz w semestrze lub w roku

Waga oceny w dzienniku 3

Aktywność na lekcji

Na bieżąco

Waga oceny w dzienniku 1

Diagnoza wstępna
i końcowa

Na początku i końcu roku

Ocena kształtująca (%)

Wymagania na poszczególne oceny

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

1. Mapa Polski

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, skala, legenda mapy
• wymienia elementy mapy
• wyjaśnia znaczenie terminów: wysokość bezwzględna, wysokość względna
• odczytuje wysokość bezwzględną obiektów na mapie poziomicowej
• podaje nazwy barw stosowanych na mapach hipsometrycznych
• wymienia różne rodzaje map
• odczytuje informacje z planu miasta

Uczeń:

• • odczytuje za pomocą legendy znaki kartograficzne na mapie
• stosuje legendę mapy do odczytania informacji
  • odczytuje skalę mapy
  • rozróżnia rodzaje skali
  • oblicza wysokość względną na podstawie wysokości bezwzględnej odczytanej z mapy
  • odczytuje informacje z mapy poziomicowej i mapy hipsometrycznej
  • wyszukuje w atlasie przykłady map: ogólnogeograficznej, krajobrazowej, turystycznej i planu miasta

Uczeń:

• rozróżnia na mapie znaki punktowe, liniowe i powierzchniowe

• rysuje podziałkę liniową
• wyjaśnia, dlaczego każda mapa ma skalę

• oblicza odległość na mapie wzdłuż linii prostej za pomocą skali liczbowej

• wyjaśnia, jak powstaje mapa poziomicowa
• wyjaśnia różnicę między obszarem nizinnym, wyżynnym a obszarem górskim
• wyjaśnia różnicę między mapą ogólnogeograficzną a mapą krajobrazową
• przedstawia sposoby orientowania mapy w terenie

Uczeń:

• dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych
• przekształca skalę liczbową na mianowaną i podziałkę liniową
• oblicza odległość w terenie za pomocą skali liczbowej
  • oblicza odległość w terenie za pomocą podziałki liniowej
• oblicza długość trasy złożonej z odcinków za pomocą skali liczbowej
• rozpoznaje przedstawione na mapach poziomicowych formy terenu
• rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na mapie hipsometrycznej
• omawia zastosowanie map cyfrowych
• podaje różnice między mapą turystyczną a planem miasta

Uczeń:

posługuje się planem miasta w terenie

podaje przykłady wykorzystania     map o różnej treści

analizuje treść map przedstawiających ukształtowanie powierzchni Polski

czyta treść mapy lub planu najbliższego otoczenia szkoły, odnosząc je do obserwowanych w terenie elementów środowiska geograficznego

projektuje i opisuje trasę

wycieczki na podstawie mapy turystycznej lub planu miasta

2. Krajobrazy Polski

Uczeń:

• • wyjaśnia znaczenie terminu krajobraz
  • wymienia składniki krajobrazu
  • wymienia elementy krajobrazu najbliższej okolicy
  • wymienia pasy rzeźby terenu Polski
  • wskazuje na mapie Wybrzeże Słowińskie
  • wymienia elementy krajobrazu nadmorskiego
  • wymienia główne miasta leżące na Wybrzeżu Słowińskim
  • wymienia po jednym przykładzie rośliny i zwierzęcia charakterystycznych dla Wybrzeża Słowińskiego
  • wskazuje na mapie Pojezierze Mazurskie
  • odczytuje z mapy nazwy największych jezior na Pojezierzu Mazurskim
  • wskazuje na mapie pas Nizin

Środkowopolskich oraz Nizinę Mazowiecką

• • wskazuje na mapie największe rzeki przecinające Nizinę Mazowiecką
  • wskazuje na mapie największe miasta Niziny Mazowieckiej
  •  podaje nazwę parku narodowego leżącego w pobliżu Warszawy
  • określa położenie Warszawy na mapie Polski
  • wymienia najważniejsze obiekty turystyczne Warszawy
  • wskazuje na mapie pas Wyżyn Polskich i Wyżynę Śląską
  • wskazuje na mapie największe miasta na Wyżynie Śląskiej
  • wskazuje na mapie Polski Wyżynę Lubelską
  • wymienia gleby i główne uprawy Wyżyny Lubelskiej
  • określa na podstawie mapy Polski położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
  • podaje nazwę parku narodowego leżącego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
  • podaje nazwy zwierząt żyjących w jaskiniach na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
  • określa na podstawie mapy położenie Tatr
  • wskazuje na mapie Tatry Wysokie i Tatry Zachodnie

Uczeń:

• podaje różnicę między krajobrazem naturalnym a krajobrazem kulturowym
• określa położenie najbliższej okolicy na mapie Polski
• przedstawia główne cechy krajobrazu nadmorskiego na podstawie ilustracji
• omawia cechy krajobrazu Pojezierza Mazurskiego
• wymienia atrakcje turystyczne Pojezierza Mazurskiego
• przedstawia cechy krajobrazu Niziny Mazowieckiej
• wymienia atrakcje turystyczne Niziny Mazowieckiej
• opisuje cechy krajobrazu wielkomiejskiego
• wymienia główne cechy krajobrazu miejsko-przemysłowego Wyżyny Śląskiej
• przedstawia cechy krajobrazu rolniczego Wyżyny Lubelskiej
• omawia cechy krajobrazu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej na podstawie ilustracji
• wymienia dwa przykłady roślin charakterystycznych dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
• wskazuje na mapie najwyższe szczyty Tatr
• wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego
• omawia cechy pogody w górach
• wymienia atrakcje turystyczne Tatr

Uczeń:

• charakteryzuje pasy rzeźby terenu w Polsce
• opisuje krajobraz najbliższej okolicy w odniesieniu do pasów rzeźby terenu
• opisuje wpływ wody i wiatru na nadmorski krajobraz
• przedstawia sposoby gospodarowania w krajobrazie nadmorskim
• opisuje zajęcia mieszkańców regionu nadmorskiego
• przedstawia wpływ lądolodu na krajobraz pojezierzy
• omawia cechy krajobrazu przekształconego przez człowieka na Nizinie Mazowieckiej
• przedstawia najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego w stolicy
• omawia znaczenie węgla kamiennego na Wyżynie Śląskiej
• charakteryzuje życie i zwyczaje mieszkańców Wyżyny Śląskiej
• omawia na podstawie ilustracji powstawanie wąwozów lessowych
• charakteryzuje czynniki wpływające na krajobraz rolniczy Wyżyny Lubelskiej
• charakteryzuje na podstawie ilustracji rzeźbę krasową i formy krasowe Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
• opisuje na podstawie ilustracji piętra roślinności w Tatrach
• opisuje zajęcia i zwyczaje mieszkańców Podhala

Uczeń:

• dokonuje oceny krajobrazu najbliższego otoczenia szkoły pod względem jego piękna oraz ładu i estetyki zagospodarowania
• porównuje na podstawie mapy Polski i ilustracji rzeźbę terenu w poszczególnych pasach
• wyjaśnia na podstawie ilustracji, jak powstaje jezioro przybrzeżne
• wymienia obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Wybrzeża Słowińskiego oraz wskazuje je na mapie
• wyjaśnia znaczenie turystyki na Wybrzeżu Słowińskim
• charakteryzuje najważniejsze obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na Nizinie Mazowieckiej
• opisuje zabudowę i sieć komunikacyjną Warszawy
• omawia atrakcje turystyczne na Szlaku Zabytków Techniki
•  opisuje za pomocą przykładów rolnictwo na Wyżynie Lubelskiej
• opisuje najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego Wyżyny Lubelskiej
• charakteryzuje na podstawie mapy atrakcje turystyczne Szlaku Orlich Gniazd
• przedstawia argumenty potwierdzające różnicę w krajobrazie Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich
• opisuje dziedzictwo przyrodnicze Tatr

Uczeń:

proponuje zmiany w zagospodarowaniu terenu najbliższej okolicy

prezentuje projekt planu zagospodarowania terenu wokół szkoły

przygotowuje prezentację multimedialną na temat Wybrzeża Słowińskiego z uwzględnieniem elementów krajobrazu naturalnego i kulturowego

przedstawia zróżnicowanie krajobrazu krain geograficznych w pasie pojezierzy na podstawie mapy

analizuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji oraz map tematycznych warunki rozwoju rolnictwa na Nizinie Mazowieckiej

planuje na podstawie planu miasta wycieczkę po Warszawie

przedstawia pozytywne i negatywne zmiany w krajobrazie Wyżyny Śląskiej wynikające z działalności człowieka

analizuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji oraz map tematycznych warunki sprzyjające rozwojowi rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej

przedstawia historię zamków znajdujących się na Szlaku Orlich Gniazd

wyjaśnia negatywny wpływ turystyki na środowisko Tatr

3. Lądy i oceany

Uczeń:

• wskazuje na globusie i mapie świata bieguny, równik, południk zerowy i 180^o, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe
• wymienia nazwy kontynentów i oceanów oraz wskazuje ich położenie na globusie i mapie
• wymienia największych podróżników biorących udział w odkryciach geograficznych

Uczeń:

• wyjaśnia, co to są siatka geograficzna i siatka kartograficzna
• wskazuje główne kierunki geograficzne na globusie
• porównuje powierzchnię kontynentów i oceanów na podstawie diagramów
• wskazuje akweny morskie na trasach pierwszych wypraw geograficznych

Uczeń:

• podaje przyczyny odkryć geograficznych
  • wskazuje na mapie wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi i akweny morskie na trasie wyprawy geograficznej Marca Polo
  • opisuje na podstawie mapy szlaki wypraw Ferdynanda Magellana i Krzysztofa Kolumba

Uczeń:

• określa na globusie i mapie położenie punktów, kontynentów i oceanów na kuli ziemskiej
• opisuje podróże odkrywcze w okresie od XVII w. do XX w.

Uczeń:

oblicza różnicę wysokości między najwyższym szczytem na Ziemi a największą głębią w oceanach

przedstawia znaczenie odkryć geograficznych

4. Krajobrazy świata

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu pogoda
• wymienia składniki pogody
• wyjaśnia znaczenie terminu klimat
• wymienia na podstawie mapy tematycznej strefy klimatyczne Ziemi
• wymienia na podstawie ilustracji strefy krajobrazowe Ziemi
• wskazuje na mapie strefy wilgotnych lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych strefy umiarkowanej
• podaje nazwy warstw wilgotnego lasu równikowego i wskazuje te warstwy na ilustracji
• rozpoznaje rośliny i zwierzęta typowe dla lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych
• wyjaśnia znaczenie terminów: sawanna, step
• wskazuje na mapie strefy sawann i stepów
• wymienia gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla sawann i stepów
• wyjaśnia znaczenie terminu pustynia
• wskazuje na mapie obszary występowania pustyń gorących i pustyń lodowych
• rozpoznaje rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla pustyń gorących i pustyń lodowych
• wskazuje na mapie położenie strefy krajobrazów śródziemnomorskich
• wymienia na podstawie mapy państwa leżące nad Morzem Śródziemnym
• rozpoznaje rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla strefy śródziemnomorskiej
• wymienia gatunki upraw charakterystycznych dla strefy śródziemnomorskiej
• wyjaśnia znaczenie terminów: tajga, tundra, wieloletnia zmarzlina
• wskazuje na mapie położenie stref tajgi i tundry
• rozpoznaje gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla tajgi i tundry
• wskazuje na mapie Himalaje
• wymienia charakterystyczne dla Himalajów gatunki roślin i zwierząt

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między pogodą a klimatem

• odczytuje z klimatogramu temperaturę powietrza i wielkość opadów atmosferycznych w danym miesiącu
• wymienia typy klimatów w strefie umiarkowanej
  • omawia na podstawie mapy stref klimatycznych i klimatogramów klimat strefy wilgotnych lasów równikowych oraz klimat strefy lasów liściastych i mieszanych
  • omawia na podstawie ilustracji warstwową budowę lasów strefy umiarkowanej
• wyjaśnia znaczenie terminów: preria, pampa
• omawia charakterystyczne cechy klimatu stref sawann i stepów
  • opisuje na podstawie ilustracji świat roślin i zwierząt pustyń gorących i pustyń lodowych
• wymienia cechy charakterystyczne klimatu śródziemnomorskiego
• wymienia obiekty turystyczne w basenie Morza Śródziemnego
• wymienia charakterystyczne cechy klimatu stref tajgi i tundry
• wskazuje na mapie położenie najwyższych łańcuchów górskich innych niż Himalaje
•  charakteryzuje krajobraz wysokogórski w Himalajach
• opisuje świat roślin i zwierząt w Himalajach

Uczeń:

• • wskazuje na mapie klimatycznej

obszary o najwyższej oraz

najniższej średniej rocznej

temperaturze powietrza

• • wskazuje na mapie klimatycznej

obszary największej

i najmniejszej rocznej sumie

opadów

• • porównuje temperaturę powietrza i opady atmosferyczne w klimacie morskim i kontynentalnym
• wymienia kryteria wydzielania stref krajobrazowych
  • przedstawia na podstawie ilustracji układ stref krajobrazowych na półkuli północnej
  • charakteryzuje warstwy wilgotnego lasu równikowego
  • charakteryzuje na podstawie ilustracji krajobrazy sawann i stepów
  • omawia klimat stref pustyń gorących i pustyń lodowych
  • omawia rzeźbę terenu pustyń gorących
  • omawia cechy krajobrazu śródziemnomorskiego
  • charakteryzuje cechy krajobrazu tajgi i tundry
  • charakteryzuje na podstawie ilustracji piętra roślinne w Himalajach

Uczeń:

• • oblicza średnią roczną temperaturę powietrza
  • oblicza różnicę między średnią temperatura powietrza w najcieplejszym miesiącu i najzimniejszym miesiącu roku
  • oblicza roczną sumę opadów
  • prezentuje przykłady budownictwa, sposoby gospodarowania i zajęcia mieszkańców stref wilgotnych lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych
  • porównuje cechy krajobrazu sawann i stepów
  • omawia przykłady budownictwa i sposoby gospodarowania w strefach pustyń gorących i pustyń lodowych
  • prezentuje przykłady budownictwa i sposoby gospodarowania w strefie śródziemnomorskiej
  • porównuje budownictwo i życie mieszkańców stref tajgi i tundry
  • analizuje zmienność warunków klimatycznych w Himalajach i jej wpływ na życie ludności

Uczeń:

przedstawia zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych na Ziemi na podstawie map tematycznych

omawia wpływ człowieka na krajobrazy Ziemi

porównuje

wilgotne lasy równikowe z lasami liściastymi i mieszanymi strefy umiarkowanej pod względem klimatu, roślinności i świata zwierząt

analizuje strefy sawann i stepów pod względem położenia, warunków klimatycznych i głównych cech krajobrazu

przedstawia podobieństwa i różnice między krajobrazami pustyń gorących i pustyń lodowych

opisuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji zróżnicowanie przyrodnicze i kulturowe strefy śródziemnomorskiej

porównuje rozmieszczenie stref krajobrazowych na Ziemi i pięter roślinności w górach

Wymagania na poszczególne oceny

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

1. Współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wskazuje na mapie lub na globusie równik, południki 0° i 180° oraz półkule: południową, północną, wschodnią i zachodnią

• podaje symbole oznaczające kierunki geograficzne

• wyjaśnia, do czego służą współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wymienia cechy południków i równoleżników

• podaje wartości południków i równoleżników w miarach kątowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: długość geograficzna, szerokość geograficzna

• wyjaśnia znaczenie terminów: rozciągłość południkowa, rozciągłość równoleżnikowa

Uczeń:

• odczytuje szerokość geograficzną i  długość geograficzną wybranych punktów na globusie i mapie

• odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych

Uczeń:

• określa położenie matematyczno geograficzne punktów i obszarów na mapie świata i mapie Europy

• wyznacza współrzędne geograficzne na podstawie mapy drogowej

• oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową wybranych obszarów na Ziemi

• wyznacza współrzędne geograficzne punktu, w którym się znajduje, za pomocą aplikacji obsługującej mapy w smart fonie lub komputerze

Uczeń:

 wyznacza w terenie współrzędne geograficzne dowolnych punktów za pomocą mapy i odbiornika GPS

2. Ruchy Ziemi

Uczeń:

• wymienia rodzaje ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym

• wymienia planety Układu Słonecznego w kolejności od znajdującej się najbliżej Słońca do tej, która jest położona najdalej

• wyjaśnia, na czym polega ruch obrotowy Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu górowanie Słońca

• określa czas trwania ruchu obrotowego

• demonstruje ruch obrotowy Ziemi przy użyciu modeli

• wyjaśnia, na czym polega ruch obiegowy Ziemi

• demonstruje ruch obiegowy Ziemi przy użyciu modeli

• wymienia daty rozpoczęcia astronomicznych pór roku

• wskazuje na globusie i mapie strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów gwiazda, planeta, planetoida meteor, meteoryt, kometa

• podaje różnicę między gwiazda planetą

• wymienia cechy ruchu obrotowego ziemi

• omawia występowanie dnia i nocy, jako głównego następstwo ruchu

obrotowego

• podaje cechy ruchu obiegowego ziemi

• wymienia strefy oświetlenia Ziemi wskazuje ich granice na mapie lub globusie

Uczeń:

• rozpoznaje rodzaje ciał niebieskich przedstawionych na ilustracji

• opisuje dzienną wędrówkę Słońca po niebie, posługując się ilustracją lub planszą

• omawia wędrówkę Słońca po niebie w różnych porach roku na podstawie ilustracji

• omawia przebieg linii zmiany daty

• przedstawia zmiany w oświetleniu ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku na podstawie ilustracji

• wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi

• wyjaśnia, na jakiej podstawie wyróżnia się strefy oświetlenia ziemi

Uczeń:

• opisuje budowę Układu Słonecznego

• wyjaśnia zależność między kątem padania promieni słonecznych a długością cienia gnomonu lub drzewa na podstawie ilustracji

• określa różnicę między czasem strefowym a czasem słonecznym na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczyny występowania dnia polarnego i nocy polarnej

• charakteryzuje strefy oświetlenia ziemi z uwzględnieniem kąta padania promieni słonecznych czasu trwania dnia i nocy oraz występowania pór roku

Uczeń:

wyjaśnia związek między ruchem obrotowym Ziemi a takimi zjawiskami jak pozorna wędrówka Słońca po niebie, górowanie Słońca występowanie dnia i nocy, dobowy rytm życia człowieka i przyrody występowanie stref czasowych

 określa czas strefowy na podstawie mapy stref czasowych

 wykazuje związek między położeniem geograficznym obszaru a wysokością górowania Słońca

 wykazuje związek między ruchem obiegowym Ziemi a strefami jej oświetlenia oraz strefowym zróżnicowaniem klimatów krajobrazów na Ziemi

3. Środowisko przyrodnicze i ludność Europy

Uczeń:

• określa położenie Europy na mapie świata

• wymienia nazwy większych mórz zatok, cieśnin i wysp Europy i wskazuje je na mapie

• wskazuje przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia elementy krajobrazu Islandii na podstawie fotografii

• wymienia strefy klimatyczne Europie na podstawie mapy klimatycznej

• wskazuje na mapie obszary w Europie o cechach klimatu morskiego i kontynentalnego

• podaje liczbę państw Europy

• wskazuje na mapie politycznej największe i najmniejsze państwa Europy

• wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Europy

• wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia

• wskazuje na mapie rozmieszczenia ludności obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia

• wymienia starzejące się kraje Europy

• wymienia grupy ludów zamieszkujących Europę na podstawie mapy tematycznej

• wymienia główne języki i religie występujące w Europie

• wskazuje Paryż i Londyn na mapie Europy

Uczeń:

• omawia przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia czynniki decydujące o długości linii brzegowej Europy

• wymienia największe krainy geograficzne Europy i wskazuje je na mapie

• opisuje położenie geograficzne Islandii na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminów: wulkan, magma, erupcja, lawa, bazalt

• przedstawia kryterium wyróżniania stref klimatycznych

• omawia cechy wybranych typów i odmian klimatu Europy na podstawie klimatogramów

• wymienia i wskazuje na mapie politycznej Europy państwa powstałe na przełomie lat 80. i 90.XX w.

• omawia rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy rozmieszczenia ludności

• przedstawia liczbę ludności Europy na tle liczby ludności pozostałych kontynentów na podstawie wykresów

• charakteryzuje zróżnicowanie językowe ludności Europy na podstawie mapy tematycznej

• wymienia przyczyny migracji ludności

• wymienia kraje imigracyjne i kraje emigracyjne w Europie

• wymienia cechy krajobrazu wielkomiejskiego

• wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Europy i świata

• porównuje miasta Europy z miastami świata na podstawie wykresów

Uczeń:

• opisuje ukształtowanie powierzchni Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• opisuje położenie Islandii względem płyt litosfery na podstawie mapy geologicznej

• wymienia przykłady obszarów występowania trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów na świecie na podstawie mapy geologicznej mapy ogólnogeograficznej

• omawia czynniki wpływające na zróżnicowanie klimatyczne Europy na podstawie map klimatycznych

• podaje różnice między strefami klimatycznymi, które znajdują się w Europie

• charakteryzuje zmiany liczby ludności Europy

• analizuje strukturę wieku i płci ludności na podstawie piramid wieku i płci ludności wybranych krajów Europy

• przedstawia przyczyny zróżnicowania narodowościowego i językowego ludności w Europie

• omawia zróżnicowanie kulturowe i religijne w Europie

• przedstawia zalety i wady życia w wielkim mieście

• omawia położenie i układ przestrzenny Londynu i Paryża na podstawie map

Uczeń:

• porównuje ukształtowanie powierzchni wschodniej i zachodniej oraz północnej i południowej części Europy

• wyjaśnia przyczyny występowania gejzerów na Islandii

• omawia strefy klimatyczne w Europie i charakterystyczną dla nich roślinność na podstawie klimatogramów i fotografii

• omawia wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza w Europie

• omawia wpływ ukształtowania powierzchni na klimat Europy

• porównuje piramidy wieku i płci społeczeństw: młodego
i starzejącego się

• przedstawia skutki zróżnicowania kulturowego ludności Europy

• przedstawia korzyści i zagrożenia związane z migracjami ludności

• porównuje Paryż i Londyn ich znaczenia na świecie

4. Gospodarka Europy

Uczeń:

• wymienia zadania i funkcje rolnictwa

• wyjaśnia znaczenie terminu plony

• wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego Danii i Węgier na podstawie mapyogólnogeograficznej Europy

• wymienia rośliny uprawne i zwierzęta hodowlane największym znaczeniu dla rolnictwa Danii i Węgier

• wymienia zadania i funkcje przemysłu

• wymienia znane i cenione na świecie francuskie wyroby przemysłowe

• podaje przykłady odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii na podstawie schematu

• rozpoznaje typy elektrowni na podstawie fotografii

• wymienia walory przyrodnicze Europy Południowej na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia atrakcje turystyczne w wybranych krajach Europy Południowej na podstawie mapy tematycznej i fotografii

Uczeń:

• przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego Danii i Węgier sprzyjające rozwojowi rolnictwa na podstawie map ogólnogeograficznych i tematycznych

• wymienia czynniki rozwoju przemysłu we Francji

• podaje przykłady działów nowoczesnego przemysłu we Francji

• wymienia czynniki wpływające na strukturę produkcji energii w Europie

• podaje główne zalety i wady różnych typów elektrowni

• omawia walory kulturowe Europy Południowej na podstawie fotografii

• wymienia elementy infrastruktury turystycznej na podstawie fotografii oraz tekstów źródłowych

Uczeń:

• omawia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Europie

• omawia rozmieszczenie najważniejszych uprawi hodowli w Danii i na Węgrzech na podstawie map rolnictwa tych krajów

• wyjaśnia, czym się charakteryzuje nowoczesny przemysł we Francji

• omawia zmiany w wykorzystaniu źródeł energii w Europie w XX i XXI w. na podstawie wykresu

• omawia znaczenie turystyki w krajach Europy Południowej na podstawie wykresów dotyczących liczby turystów i wpływów z turystyki

Uczeń:

• porównuje wydajność rolnictwa Danii i Węgier na podstawie wy kresów

• wyjaśnia znaczenie nowoczesnych usług we Francji na podstawie diagramów przedstawiających strukturę zatrudnienia według sektorów oraz strukturę wytwarzania PKB we Francji

• charakteryzuje usługi turystyczne i  transportowe we Francji

• przedstawia zalety i wady elektrowni jądrowych

• omawia wpływ rozwoju turystyki na infrastrukturę turystyczną oraz strukturę zatrudnienia w krajach Europy Południowej

5. Sąsiedzi Polski

Uczeń:

• wymienia główne działy przetwórstwa przemysłowego Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• wskazuje na mapie Nadrenię Północną-Westfalię

• wymienia walory przyrodnicze i kulturowe Czech i Słowacji

• wymienia atrakcje turystyczne w Czechach i na Słowacji

• wymienia walory przyrodnicze Litwy i Białorusi

• przedstawia główne atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi

• omawia położenie geograficzne Ukrainy na podstawie mapyogólnogeograficznej

• wymienia surowce mineralne Ukrainy na podstawie mapy gospodarczej

• wskazuje na mapie największe krainy geograficzne Rosji

• wymienia surowce mineralne Rosji na podstawie mapy gospodarczej

• wymienia i lokalizuje na mapie Rosji główne obszary upraw

• wskazuje na mapie sąsiadów Polski

• wymienia przykłady z sąsiednimi krajami

Uczeń:

• omawia znaczenie przemysłu w niemieckiej gospodarce

• wymienia znane i cenione na świecie niemieckie wyroby przemysłowe

• rozpoznaje obiekty z Listy światowego dziedzictwa UNESCO w Czechach i na Słowacji na ilustracjach

• przedstawia atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi na podstawie mapy tematycznej i fotografii

• wymienia na podstawie mapy cechy środowiska przyrodniczego Ukrainy sprzyjające rozwojowi gospodarki

• wskazuje na mapie obszary, nad którymi Ukraina utraciła kontrolę

• wymienia główne gałęzie przemysłu Rosji na podstawie mapy gospodarczej

• wymienia najważniejsze rośliny uprawne w Rosji na podstawie mapy gospodarczej

• podaje nazwy euroregionów na podstawie mapy

Uczeń:

• omawia przyczyny zmian zapoczątkowanych w przemyśle w Niemczech w latach 60. XX w.

• analizuje strukturę zatrudnienia w przemyśle w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Czech i Słowacji na podstawie mapyogólnogeograficznej

• omawia znaczenie turystyki aktywnej na Słowacji

• omawia środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• podaje czynniki wpływające na atrakcyjność turystyczną Litwy i Białorusi

• podaje przyczyny zmniejszania się liczby ludności Ukrainy na podstawie wykresu i schematu

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Rosji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia, jakie czynniki wpływają na stan gospodarki Rosji

• omawia znaczenie usług w Rosji

• charakteryzuje relacje Polski z Rosją podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• przedstawia główne kierunki zmian przemysłu w Nadrenii Północnej-
-Westfalii na podstawie mapy i fotografii

• charakteryzuje nowoczesne przetwórstwo przemysłowe w Nadrenii Północnej-Westfalii na podstawie mapy

• porównuje cechy środowiska przyrodniczego Czech i Słowacji

• opisuje przykłady atrakcji turystycznych i rekreacyjno-
-sportowych Czech i Słowacji na podstawie fotografii

• porównuje walory przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficzneji fotografii

• podaje przyczyny konfliktów na Ukrainie

• omawia czynniki lokalizacji głównych okręgów przemysłowych Rosji

• wyjaśnia znaczenie przemysłu w gospodarce Rosji

• opisuje stosunki Polski z sąsiadami na podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

 omawia wpływ sektora kreatywnego na gospodarkę Nadrenii Północnej-
-Westfalii

 udowadnia, że Niemcy są światową potęgą gospodarczą na podstawie danych statystycznych oraz map gospodarczych

 udowadnia, że Czechy i Słowacja to kraje atrakcyjne pod względem turystycznym

projektuje wycieczkę na Litwę i Białoruś, posługując się różnymi mapami

analizuje konsekwencje gospodarcze konfliktów na Ukrainie

charakteryzuje atrakcje turystyczne Ukrainy na podstawie dodatkowych źródeł oraz fotografii

 omawia wpływ konfliktu z Ukrainą na Rosję

 uzasadnia potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami Polski

 przygotowuje pracę (np. album, plakat, prezentację multimedialną) na temat inicjatyw zrealizowanych w najbliższym euroregionie na podstawie dodatkowych źródeł informacji

Wymagania na poszczególne oceny

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

1. Środowisko przyrodnicze Polski

Uczeń:

• podaje cechy położenia Polski w Europie na podstawie mapy ogólnogeograficznej
• podaje całkowitą powierzchnię Polski
  • wymienia kraje sąsiadujące z Polską
    i wskazuje je na mapie
  • wymienia najważniejsze wydarzenia

z przeszłości geologicznej Polski

• • wyjaśnia znaczenie terminów: plejstocen, holocen
  • wyjaśnia znaczenie terminu rzeźba polodowcowa(glacjalna)
  • wymienia formy terenu utworzone
    na obszarze Polski przez lądolód skandynawski
  • wymienia pasy rzeźby terenu Polski
    i wskazuje je na mapie
  • wymienia główne rodzaje skał
  • wyjaśnia znaczenie terminów: ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny
  • wymienia cechy klimatu morskiego
    i klimatu kontynentalnego
  • podaje nazwy mas powietrza napływających nad terytorium Polski
  • wymienia elementy klimatu
  • wyjaśnia znaczenie terminu średnia dobowa temperatura powietrza
  • wymienia czynniki, które warunkują zróżnicowanie temperatury powietrza
    i wielkość opadów w Polsce
  • określa przeważający kierunek wiatrów w Polsce
• wyjaśnia znaczenie terminu przepływ
• wyjaśnia znaczenie terminów: źródło, rzeka główna, dopływ, system rzeczny, dorzecze, zlewisko, ujście deltowe, ujście lejkowate
  • wskazuje na mapie główne rzeki Europy i Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów: powódź, dolina rzeczna, koryto rzeczne, obszar zalewowy, sztuczny zbiornik wodny, retencja naturalna
• wymienia przyczyny powodzi w Polsce

• określa na podstawie mapy ogólnogeograficznej położenie Morza Bałtyckiego
• wskazuje na mapie Morza Bałtyckiego jego największe zatoki, wyspy i cieśniny
• omawia linię brzegową Bałtyku
  • podaje główne cechy fizyczne Bałtyku
  • wyjaśnia znaczenie terminów: gleba, czynniki glebotwórcze, poziomy glebowe
  • wymienia typy gleb w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminu lesistość
  • wymienia różne rodzaje lasów w Polsce
  • wymienia formy ochrony przyrody
    w Polsce
  • wskazuje parki narodowe na mapie Polski

Uczeń:

• omawia cechy położenia Europy i Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej
• opisuje granicę między Europą a Azją
  na podstawie mapy ogólnogeograficznej Europy
• odczytuje szerokość geograficzną
  i długość geograficzną wybranych punktów na mapie Polski i Europy
  • wskazuje na mapie przebieg granic Polski
  • omawia proces powstawania gór
  • wymienia ruchy górotwórcze, które zachodziły w Europie i w Polsce
  • wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej góry fałdowe, zrębowe oraz wulkaniczne w Europie
    i w Polsce
  • omawia zlodowacenia na obszarze Polski
  • opisuje nizinne i górskie formy polodowcowe
  • porównuje krzywą hipsograficzną Polski i Europy
  • dokonuje podziału surowców mineralnych
  • podaje cechy klimatu Polski
  • podaje zróżnicowanie długości okresu wegetacyjnego w Polsce na podstawie mapy tematycznej
  • opisuje wody powierzchniowe Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej
  • rozpoznaje typy ujść rzecznych

• opisuje zjawisko powodzi
  • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski obszary zagrożone powodzią
  • wskazuje na mapie Polski rozmieszczenie największych sztucznych zbiorników wodnych
  • omawia wielkość i głębokość Bałtyku

• • charakteryzuje temperaturę wód oraz zasolenie Bałtyku na tle innych mórz świata
  • opisuje świat roślin i zwierząt Bałtyku

• opisuje wybrane typy gleb w Polsce
  • przedstawia na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie gleb
    na obszarze Polski
  • omawia na podstawie danych statystycznych wskaźnik lesistości Polski
  • omawia strukturę gatunkową lasów
    w Polsce
  • podaje przykłady rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i pomników przyrody na obszarze wybranego regionu
• charakteryzuje wybrane parki narodowe w Polsce

Uczeń:

• oblicza rozciągłość południkową
  oraz rozciągłość równoleżnikową Europy i Polski
• wyjaśnia, jak powstał węgiel kamienny
• charakteryzuje na podstawie map geologicznych obszar Polski na tle struktur geologicznych Europy
• opisuje cechy różnych typów genetycznych gór
• przedstawia współczesne obszary występowania lodowców na Ziemi
  i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata
• charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze Polski
• omawia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy ukształtowania powierzchni Europy
  i Polski
• opisuje rozmieszczenie surowców mineralnych w Polsce na podstawie mapy tematycznej
• omawia warunki klimatyczne w Europie
• charakteryzuje czynniki kształtujące klimat w Polsce
• omawia wpływ głównych mas powietrza na klimat i pogodę w Polsce
• odczytuje wartości temperatury powietrza i wielkość opadów atmosferycznych z klimatogramów
• wyjaśnia, jak powstają najważniejsze wiatry lokalne w Polsce
• wyjaśnia, na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry
• opisuje na podstawie mapy cechy oraz walory Wisły i Odry

• wymienia czynniki sprzyjające powodziom w Polsce
  • określa rolę przeciwpowodziową sztucznych zbiorników

• charakteryzuje i rozpoznaje typy wybrzeży Bałtyku
• omawia powstawanie gleby
• wyróżnia najważniejsze cechy wybranych typów gleb na podstawie profili glebowych
• omawia funkcje lasów
• omawia na podstawie mapy Polski przestrzenne zróżnicowanie lesistości
  w Polsce
• ocenia rolę parków narodowych
  i innych form ochrony przyrody
  w zachowaniu naturalnych walorów środowiska przyrodniczego

Uczeń:

rozróżnia konsekwencje położenia geograficznego oraz politycznego Polski

charakteryzuje jednostki geologiczne Polski

wskazuje na mapach Europy i Polski obszary, na których występowały ruchy górotwórcze

przedstawia proces powstawania lodowców

wykazuje pasowość rzeźby terenu Polski

przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni Polski

rozpoznaje główne skały występujące
na terenie Polski

podaje przykłady gospodarczego wykorzystania surowców mineralnych
w Polsce

opisuje pogodę kształtowaną przez główne masy powietrza napływające nad teren Polski

opisuje na podstawie map tematycznych rozkład temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w Polsce

omawia ważniejsze typy jezior w Polsce

analizuje konsekwencje stosowania różnych metod ochrony przeciwpowodziowej

omawia największe powodzie w Polsce
i ich skutki

omawia niszczącą i budującą działalność Bałtyku

omawia procesy i czynniki glebotwórcze

opisuje typy lasów w Polsce

opisuje unikalne na skalę światową obiekty przyrodnicze objęte ochroną
na terenie Polski

Uczeń:

wykazuje konsekwencje rozciągłości południkowej i rozciągłości równoleżnikowej Polski i Europy

wykazuje zależność między występowaniem ruchów górotwórczych w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski

wykazuje zależność między występowaniem zlodowaceń w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski

opisuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze

wykazuje wpływ zmienności pogody
w Polsce na rolnictwo, transport
i turystykę

ocenia znaczenie gospodarcze rzek
i jezior w Polsce

omawia na wybranych przykładach wpływ wylesiania dorzeczy, regulacji koryt rzecznych, stanu wałów przeciwpowodziowych, zabudowy obszarów zalewowych i sztucznych zbiorników wodnych na wezbrania oraz występowanie i skutki powodzi w Polsce

wymienia główne źródła zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego

ocenia przydatność przyrodniczą
i gospodarczą lasów w Polsce

podaje argumenty przemawiające
za koniecznością zachowania walorów dziedzictwa przyrodniczego

planuje wycieczkę do parku narodowego lub rezerwatu przyrody

2. Ludność i urbanizacja w Polsce

Uczeń:

• wymienia nazwy państw sąsiadujących
  z Polską
• wskazuje na mapie administracyjnej Polski poszczególne województwa i ich stolice
• wyjaśnia znaczenie terminów: przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, wyż demograficzny, niż demograficzny
• wymienia na podstawie danych statystycznych państwa o różnym współczynniku przyrostu naturalnego
  w Europie
• wyjaśnia znaczenie terminów: piramida płci i wieku, średnia długość trwania życia
• odczytuje dane dotyczące struktury płci i wieku oraz średniej długości trwania życia w Polsce na podstawie danych statystycznych
  • wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia
  • wymienia czynniki wpływające
    na rozmieszczenie ludności w Polsce

• • wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, emigracja, imigracja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty, współczynnik przyrostu rzeczywistego
  • wyjaśnia znaczenie terminu migracje wewnętrzne

• • wymienia przyczyny migracji wewnętrznych

• • odczytuje dane dotyczące wielkości
    i kierunków emigracji z Polski
  • wymienia główne skupiska Polonii

• • wymienia mniejszości narodowe
    w Polsce
  • wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkiwane przez mniejszości narodowe
  • wyjaśnia znaczenie terminów: struktura zatrudnienia, bezrobocie, stopa bezrobocia, ludność aktywna zawodowo
  • odczytuje z danych statystycznych wielkość zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki
  • odczytuje z mapy zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia w Polsce
    i w Europie

• • wyjaśnia znaczenie terminów: miasto, wskaźnik urbanizacji, aglomeracja monocentryczna, aglomeracja policentryczna (konurbacja)
  • wymienia największe miasta Polski
    i wskazuje je na mapie
  • wymienia funkcje miast
  • odczytuje z danych statystycznych wskaźnik urbanizacji w Polsce
    i w wybranych krajach Europy

• • wymienia przyczyny migracji do stref podmiejskich
  • wymienia przyczyny wyludniania się wsi oddalonych od dużych miast

Uczeń:

• wymienia przykłady terytoriów zależnych należących do państw europejskich
  • prezentuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności Europy i Polski po II wojnie światowej
  • omawia na podstawie wykresu przyrost naturalny w Polsce w latach 1946–2018
  • omawia przestrzenne zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego
    w Polsce
  • omawia na podstawie danych statystycznych średnią długość trwania życia Polaków na tle europejskich społeczeństw
  • wyjaśnia, czym są ekonomiczne grupy wieku
• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia w Polsce
• omawia na podstawie mapy tematycznej przestrzenne zróżnicowanie gęstości zaludnienia
  w Polsce
• podaje najważniejsze cechy migracji wewnętrznych w Polsce
• wymienia główne przyczyny migracji zagranicznych w Polsce
• określa kierunki napływu imigrantów
  do Polski
  • wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego obszary o dużym wzroście liczby ludności
• charakteryzuje mniejszości narodowe mniejszości etniczne i społeczności etniczne w Polsce
• podaje przyczyny bezrobocia w Polsce
• porównuje wielkość bezrobocia
  w Polsce i innych krajach europejskich na podstawie danych statystycznych
• podaje przyczyny rozwoju największych miast w Polsce
• podaje przykłady miast o różnych funkcjach w Polsce
• wymienia typy zespołów miejskich
  w Polsce i podaje ich przykłady
• wskazuje różnice między aglomeracją monocentryczną a aglomeracją policentryczną
  • omawia przyczyny migracji do stref podmiejskich

Uczeń:

• omawia zmiany na mapie politycznej Europy w drugiej połowie XX w.
  • oblicza współczynnik przyrostu naturalnego
  • podaje przyczyny zróżnicowania przyrostu naturalnego w Europie
    i w Polsce
  • omawia czynniki wpływające na liczbę urodzeń w Polsce
  • porównuje udział poszczególnych grup wiekowych ludności w Polsce na podstawie danych statystycznych
  • oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia Polski
  • opisuje na podstawie mapy cechy rozmieszczenia ludności w Polsce
• opisuje skutki migracji zagranicznych
  w Polsce
  • porównuje przyrost rzeczywisty ludności w Polsce i w wybranych państwach Europy
  • omawia przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce

• • wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego gminy o dużym spadku liczby ludności
  • analizuje współczynnik salda migracji
    na przykładzie województw zachodniopomorskiego i podlaskiego

• • porównuje strukturę narodowościową ludności Polski ze strukturą narodowościową ludności w wybranych państwach europejskich
  • określa na podstawie danych statystycznych różnice między strukturą zatrudnienia ludności w poszczególnych województwach
  • porównuje stopę bezrobocia
    w wybranych krajach europejskich
  • charakteryzuje funkcje wybranych miast w Polsce
  • omawia przyczyny rozwoju miast
    w Polsce
  • porównuje wskaźnik urbanizacji
    w Polsce i wybranych krajach Europy
  • analizuje rozmieszczenie oraz wielkość miast w Polsce

• • omawia na podstawie map tematycznych zmiany liczby ludności
    w strefach podmiejskich Krakowa
    i Warszawy

Uczeń:

omawia podział administracyjny Polski

omawia na podstawie danych statystycznych uwarunkowania przyrostu naturalnego w Polsce na tle Europy

omawia strukturę płci i strukturę wieku ludności Polski na tle tych struktur w wybranych państwach europejskich na podstawie piramidy płci i wieku

omawia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w wybranych państwach Europy i Polski

oblicza przyrost rzeczywisty i współczynnik przyrostu rzeczywistego w Polsce

charakteryzuje skutki migracji wewnętrznych w Polsce

wyjaśnia wpływ migracji na strukturę wieku ludności obszarów wiejskich

omawia przyczyny rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce

przedstawia strukturę wyznaniową Polaków na tle innych państw Europy

omawia strukturę zatrudnienia wg działów gospodarki w poszczególnych województwach

analizuje wielkość miast w Polsce i ich rozmieszczenie wg grup wielkościowych

omawia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji

omawia wpływ migracji do stref podmiejskich na przekształcenie struktury demograficznej okolic Krakowa i Warszawy

określa zmiany w użytkowaniu
i zagospodarowaniu stref podmiejskich na przykładzie Krakowa i Warszawy

Uczeń:

analizuje na podstawie dostępnych źródeł ekonomiczne skutki utrzymywania się niskich lub ujemnych wartości współczynnika przyrostu naturalnego w krajach Europy i Polski

analizuje konsekwencje starzenia się społeczeństwa europejskiego

analizuje skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Polsce

ocenia skutki migracji zagranicznych
w Polsce i w Europie

ukazuje na wybranych przykładach wpływ procesów migracyjnych
na strukturę wieku i zmiany zaludnienia obszarów wiejskich

omawia na podstawie dostępnych źródeł problemy mniejszości narodowych w Europie i w Polsce

analizuje na podstawie dostępnych źródeł skutki bezrobocia w Polsce

omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące w procesie urbanizacji w Polsce po II wojnie światowej

identyfikuje na wybranych przykładach związki między rozwojem dużych miast a zmianami w użytkowaniu
i zagospodarowaniu terenu, w stylu zabudowy oraz w strukturze demograficznej w strefach podmiejskich

3. Rolnictwo i przemysł Polski

Uczeń:

• wymienia funkcje rolnictwa
  • wymienia przyrodnicze
    i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa w Polsce
  • wymienia na podstawie map tematycznych regiony rolnicze w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminów: plon, zbiór, areał
  • wymienia główne uprawy w Polsce
  • wskazuje na mapie główne obszary upraw w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminów: chów, pogłowie
  • wymienia główne zwierzęta gospodarskie w Polsce
  • wskazuje na mapie obszary chowu zwierząt gospodarskich
  • dokonuje podziału przemysłu na sekcje
    i działy
  • wymienia funkcje przemysłu

• • wymienia podstawowe cechy gospodarki centralnie sterowanej
    i gospodarki rynkowej

• • wymienia źródła energii
  • wymienia typy elektrowni
  • wskazuje na mapie największe elektrownie w Polsce

• • wymienia główne źródła energii
    w województwach pomorskim i łódzkim

• • wymienia największe porty morskie
    w Polsce i wskazuje je na mapie

• wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego
• podaje przyczyny kwaśnych opadów

Uczeń:

• opisuje warunki przyrodnicze
  i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa
  w Polsce
• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę wielkościową gospodarstw rolnych w Polsce
• przedstawia znaczenie gospodarcze głównych upraw w Polsce
• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę upraw w Polsce
• wymienia główne rejony warzywnictwa
  i sadownictwa w Polsce
• przedstawia znaczenie gospodarcze produkcji zwierzęcej w Polsce
• wymienia czynniki lokalizacji chowu bydła, trzody chlewnej i drobiu w Polsce
• omawia cechy polskiego przemysłu
• wymienia przyczyny zmian w strukturze przemysłu Polski
  • omawia cechy gospodarki Polski przed 1989 rokiem i po nim
• lokalizuje na mapie Polski elektrownie cieplne, wodne i niekonwencjonalne
• opisuje wielkość produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych
  • podaje przyczyny rozwoju energetyki wiatrowej i słonecznej
    w województwach pomorskim i łódzkim
• opisuje na podstawie danych statystycznych wielkość przeładunków w polskich portach morskich

• omawia rodzaje zanieczyszczeń i ich źródła

Uczeń:

• przedstawia rolnictwo, jako sektor gospodarki oraz jego rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju
  • charakteryzuje regiony rolnicze
    o najkorzystniejszych warunkach
    do produkcji rolnej w Polsce
  • przedstawia strukturę użytkowania ziemi w Polsce na tle innych krajów Europy
  • prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę chowu zwierząt gospodarskich w Polsce
  • przedstawia przemysł, jako sektor gospodarki i jego rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju
  • opisuje rozmieszczenie przemysłu
    w Polsce

• • omawia strukturę zatrudnienia
    w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej przed 1989 rokiem

• • prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce na tle wybranych krajów Europy

• • wyjaśnia wpływ warunków pozaprzyrodniczych na wykorzystanie OZE w województwach pomorskim
    i łódzkim

• • opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę przeładunków w polskich portach morskich
  • opisuje strukturę połowów ryb w Polsce

• charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska
  • wymienia źródła zanieczyszczeń komunalnych

Uczeń:

omawia poziom mechanizacji
i chemizacji rolnictwa w Polsce

charakteryzuje czynniki wpływające
na rozmieszczenie upraw w Polsce

porównuje produkcję roślinną w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy

porównuje produkcję zwierzęcą
w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy

omawia rozwój przemysłu w Polsce
po II wojnie światowej

analizuje przyczyny i skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu

opisuje zmiany, które zaszły
w strukturze produkcji po 1989 roku
w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej

omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące współcześnie w polskiej energetyce

wymienia korzyści płynące
z wykorzystania źródeł odnawialnych
do produkcji energii

analizuje dane statystyczne dotyczące liczby farm wiatrowych w Łódzkiem
i Pomorskiem

określa na podstawie dostępnych źródeł uwarunkowania rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

omawia rozwój przemysłu stoczniowego w Polsce

analizuje na podstawie danych statystycznych stopień zanieczyszczenia wód śródlądowych

omawia skutki zanieczyszczenia środowiska naturalnego

Uczeń:

przedstawia korzyści dla polskiego rolnictwa wynikające z członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej

dokonuje na podstawie danych statystycznych analizy zmian pogłowia wybranych zwierząt gospodarskich
w Polsce po 2000 roku i wyjaśnia ich przyczyny

wykazuje na podstawie dostępnych źródeł wpływ przemian politycznych
i gospodarczych w Polsce po 1998 roku na zmiany struktury zatrudnienia
w wybranych regionach kraju

analizuje na wybranych przykładach warunki przyrodnicze
i pozaprzyrodnicze sprzyjające produkcji energii ze źródeł odnawialnych
i nieodnawialnych lub ograniczające tę produkcję oraz określa ich wpływ
na rozwój energetyki

przedstawia perspektywy rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

ustala na podstawie dostępnych źródeł, w których regionach w Polsce występuje największe zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego

4. Usługi w Polsce

Uczeń:

• podaje przykłady różnych rodzajów usług w Polsce
• wyjaśnia znaczenie terminu komunikacja
• wyróżnia rodzaje transportu w Polsce
• wskazuje na mapie Polski porty morskie oraz lotnicze
• wyróżnia rodzaje łączności
  • wyjaśnia znaczenie terminów: centra logistyczne, spedycja
• wyjaśnia znaczenie terminów: eksport, import, bilans handlu zagranicznego
• wymienia państwa będące głównymi partnerami handlowymi Polski
• wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory turystyczne, infrastruktura turystyczna
• wymienia regiony turystyczne Polski
  i wskazuje je na mapie
• wymienia główne atrakcje turystyczne wybrzeża Bałtyku i Małopolski

• Uczeń:
• omawia zróżnicowanie usług w Polsce
  • omawia rodzaje transportu lądowego
    w Polsce
  • omawia na podstawie map tematycznych gęstość dróg kołowych
    w Polsce
  • omawia na podstawie mapy tematycznej gęstość sieci kolejowej
    w Polsce
  • omawia na podstawie danych statystycznych stan morskiej floty transportowej w Polsce

• • omawia na podstawie mapy sieć autostrad i dróg ekspresowych

• • wymienia towary, które dominują
    w polskim handlu zagranicznym

• • wymienia rodzaje usług, które rozwijają się dzięki wzrostowi ruchu turystycznego

• • omawia czynniki rozwoju turystyki
  • wymienia polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO i wskazuje je na mapie

Uczeń:

• przedstawia usługi, jako sektor gospodarki oraz ich rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju
  • charakteryzuje udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozach pasażerów i ładunków
  • omawia ruch pasażerski w portach lotniczych Polski
  • podaje przyczyny nierównomiernego dostępu do środków łączności
    na terenie Polski

• • wymienia główne inwestycje przemysłowe we Wrocławiu i w jego okolicach
  • wskazuje na mapie tematycznej przykłady miejsc, w których przebieg autostrad i dróg ekspresowych sprzyja powstawaniu centrów logistycznych

• • przedstawia przyczyny niskiego salda bilansu handlu zagranicznego w Polsce
  • charakteryzuje polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO
  • charakteryzuje na przykładach walory turystyczne Polski

• • wskazuje na mapie położenie głównych atrakcji wybrzeża Bałtyku i Małopolski

Uczeń:

wyjaśnia przyczyny zróżnicowania sieci transportowej w Polsce

określa znaczenie transportu w rozwoju gospodarczym Polski

prezentuje na podstawie dostępnych źródeł problemy polskiego transportu wodnego i lotniczego

określa znaczenie łączności w rozwoju gospodarczym Polski

omawia rolę transportu morskiego
w rozwoju innych działów gospodarki

ocenia znaczenie handlu zagranicznego dla polskiej gospodarki

analizuje na podstawie dostępnych źródeł wpływy z turystyki w Polsce
i w wybranych krajach Europy

ocenia na podstawie dostępnych źródeł atrakcyjność turystyczną wybranego regionu Polski

analizuje dane statystyczne dotyczące ruchu turystycznego nad Morzem Bałtyckim i w Krakowie

określa wpływ walorów przyrodniczych wybrzeża Bałtyku oraz dziedzictwa kulturowego Małopolski na rozwój turystyki na tych obszarach

Uczeń:

identyfikuje związki między przebiegiem autostrad a lokalizacją przedsiębiorstw przemysłowych oraz centrów logistycznych i handlowych
na wybranym obszarze kraju

identyfikuje związki między transportem morskim a lokalizacją inwestycji przemysłowych i usługowych
na przykładzie Trójmiasta

podaje przykłady sukcesów polskich firm na arenie międzynarodowej

ocenia na podstawie dostępnych źródeł poziom rozwoju turystyki zagranicznej
w Polsce na tle innych krajów Europy

omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany, które zaszły
w geograficznych kierunkach wymiany międzynarodowej Polski

5. Mój region i moja mała ojczyzna

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu region

• wskazuje położenie swojego regionu
  na mapie ogólnogeograficznej Polski
• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej sąsiednie regiony
• wymienia najważniejsze walory przyrodnicze regionu
• wyjaśnia znaczenie terminu mała ojczyzna
• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski, na mapie topograficznej lub
  na planie miasta obszar małej ojczyzny
• przedstawia źródła informacji o małej ojczyźnie
• wymienia walory środowiska geograficznego małej ojczyzny

Uczeń:

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze regionu oraz określa jego główne cechy na podstawie map tematycznych

• rozpoznaje skały występujące
  w regionie miejsca zamieszkania
• wyróżnia najważniejsze cechy gospodarki regionu na podstawie danych statystycznych i map tematycznych
• określa obszar utożsamiany z własną małą ojczyzną jako symboliczną przestrzenią w wymiarze lokalnym
• rozpoznaje w terenie obiekty charakterystyczne dla małej ojczyzny
  i decydujące o jej atrakcyjności

Uczeń:

• wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego w swoim regionie

• analizuje genezę rzeźby terenu swojego regionu
• prezentuje główne cechy struktury demograficznej ludności regionu
• prezentuje główne cechy gospodarki regionu
• opisuje walory środowiska geograficznego małej ojczyzny
• omawia historię małej ojczyzny
  na podstawie dostępnych źródeł

Uczeń:

przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) przyrodnicze
i kulturowe walory swojego regionu

prezentuje na podstawie informacji wyszukanych w różnych źródłach
i w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) atrakcyjność osadniczą oraz gospodarczą małej ojczyzny jako miejsca zamieszkania i rozwoju określonej działalności gospodarczej

Uczeń:

projektuje na podstawie wyszukanych informacji trasę wycieczki krajoznawczej po własnym regionie

wykazuje na podstawie obserwacji terenowych przeprowadzonych
w wybranym miejscu własnego regionu zależności między elementami środowiska geograficznego

planuje wycieczkę po swojej małej ojczyźnie

projektuje na podstawie własnych obserwacji terenowych działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności

podaje przykłady osiągnięć Polaków
w różnych dziedzinach życia społeczno-
-gospodarczego na arenie międzynarodowej

Wymagania na poszczególne oceny

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna

ocena dobra

ocena bardzo dobra

ocena celująca

I. Azja

Uczeń:

• wskazuje na mapie położenie geograficzne Azji
• wymienia formy ukształtowania powierzchni Azji
• wymienia strefy klimatyczne Azji
  na podstawie mapy klimatycznej
• wymienia największe rzeki Azji
• wymienia strefy aktywności sejsmicznej w Azji na podstawie mapy geologicznej
• wyjaśnia znaczenie terminu wulkanizm
• odczytuje z mapy nazwy największych wulkanów w Azji
• wskazuje na mapie zasięg Ognistego Pierścienia Pacyfiku
• wymienia czynniki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa w Azji
• wymienia główne uprawy w Azji
  na podstawie mapy gospodarczej
• określa cechy położenia Japonii na podstawie mapy ogólnogeograficznej
• wymienia cechy środowiska naturalnego Japonii
• wymienia główne uprawy w Japonii
• określa cechy położenia Chin na podstawie mapy ogólnogeograficznej
• lokalizuje na mapie ośrodki przemysłu zaawansowanych technologii
  w Chinach
• wymienia główne uprawy w Chinach
  i opisuje ich rozmieszczenie na podstawie mapy gospodarczej
• określa położenie geograficzne Indii
• porównuje liczbę ludności Chin i Indii oraz odczytuje z wykresu ich prognozę
• wymienia największe aglomeracje Indii i wskazuje je na mapie
• wyjaśnia znaczenie terminu slumsy
• wymienia główne rośliny uprawne
  w Indiach i wskazuje na mapie tematycznej regiony ich występowania
• wymienia surowce mineralne w Indiach i wskazuje na mapie regiony ich występowania
• określa położenie geograficzne Bliskiego Wschodu
• wymienia państwa leżące na Bliskim Wschodzie na podstawie mapy politycznej
• wskazuje na mapie miejsca konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie

Uczeń:

• opisuje linię brzegową Azji na podstawie mapy świata
• charakteryzuje zróżnicowanie środowiska geograficznego Azji
• przedstawia kontrasty
  w ukształtowaniu powierzchni terenu Azji
• omawia czynniki klimatyczne kształtujące klimat Azji
• omawia strefy roślinne Azji
• omawia budowę wulkanu
  na podstawie ilustracji
• wymienia typy wulkanów i podaje
  ich główne cechy
• wskazuje na mapie obszary Azji
  o korzystnych i niekorzystnych warunkach do rozwoju rolnictwa
• wymienia czołówkę państw azjatyckich w światowych zbiorach roślin uprawnych na podstawie infografiki
• charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Japonii
• omawia strukturę zatrudnienia
  w Japonii na podstawie analizy danych statystycznych
• omawia warunki naturalne rozwoju rolnictwa w Japonii
• przedstawia cechy rolnictwa Japonii na podstawie analizy danych statystycznych
• określa różnorodność cech środowiska geograficznego Chin na podstawie mapy tematycznej
• omawia czynniki przyrodnicze sprzyjające osadnictwu w Chinach
• przedstawia nierównomierne rozmieszczenie ludności Chin na podstawie mapy gęstości zaludnienia
• omawia główne kierunki produkcji rolnej w Chinach
• omawia cechy środowiska geograficznego Półwyspu Indyjskiego
• podaje przyczyny powstawania slumsów w Indiach
• omawia warunki uprawy roślin
  w Indiach na podstawie mapy tematycznej
• charakteryzuje indyjską Dolinę Krzemową
• omawia cechy środowiska przyrodniczego Bliskiego Wschodu
• omawia wielkość zasobów ropy naftowej na świecie i na Bliskim Wschodzie na podstawie wykresu
  i mapy tematycznej
• przedstawia cele organizacji OPEC

Uczeń:

• omawia budowę geologiczną Azji
  na podstawie mapy tematycznej
• omawia cyrkulację monsunową i jej wpływ na klimat Azji
• charakteryzuje kontrasty klimatyczne
  i roślinne w Azji na podstawie mapy tematycznej
• omawia czynniki wpływające na układ sieci rzecznej w Azji
• omawia płytową budowę litosfery
  na podstawie map tematycznych
• wyjaśnia przyczyny występowania trzęsień ziemi i tsunami w Azji
• opisuje przebieg trzęsienia ziemi
• omawia warunki przyrodnicze
  i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa
  w Azji
• opisuje ekstremalne zjawiska klimatyczne i ich skutki w Japonii opisuje skutki występowania tajfunów na obszarze Japonii
• omawia bariery utrudniające rozwój gospodarki Japonii
• omawia znaczenie i rolę transportu
  w gospodarce Japonii
• omawia cechy gospodarki Chin
• analizuje wielkości PKB w Chinach na tle innych krajów świata na podstawie danych statystycznych
• charakteryzuje tradycyjne rolnictwo
  i warunki rozwoju rolnictwa Chin
• przedstawia problemy demograficzne Indii
• omawia system kastowy w Indiach
• przedstawia zróżnicowanie indyjskiej edukacji
• analizuje strukturę zatrudnienia
  i strukturę PKB Indii na podstawie wykresu
• charakteryzuje przemysł przetwórczy Indii
• omawia zróżnicowanie religijne na Bliskim Wschodzie
• omawia wpływ religii nażycie muzułmanów
• przedstawia znaczenie przemysłu naftowego w krajach Bliskiego Wschodu

Uczeń:

• analizuje azjatyckie rekordy dotyczące rzeźby terenu, linii brzegowej
  i hydrosfery na podstawie infografiki
• omawia powstawanie Himalajów
  i rowów oceanicznych
• przedstawia sposoby zabezpieczania ludzi przed skutkami trzęsień ziemi
• omawia warunki klimatyczne w Azji wpływające na rytm uprawy ryżu
• omawia znaczenie uprawy ryżu dla krajów Azji Południowo-Wschodniej
• wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem wulkanów, trzęsień ziemi i tsunami
  w Japonii
• analizuje źródła gospodarczego rozwoju Japonii
• charakteryzuje cechy nowoczesnej gospodarki Japonii oraz rodzaje produkcji przemysłowej
• uzasadnia, że gospodarka Japonii należy do najnowocześniejszych na świecie
• przedstawia problemy demograficzne
  i społeczne Chin z uwzględnieniem przyrostu naturalnego na podstawie analizy danych statystycznych
• omawia znaczenie nowoczesnych kolei w rozwoju gospodarczym Chin
• omawia kontrasty etniczne, językowe
  i religijne w Indiach
• charakteryzuje cechy gospodarki Indii
  i możliwości ich rozwoju
• omawia znaczenie ropy naftowej
  w rozwoju ekonomicznym państw Bliskiego Wschodu
• omawia źródła konfliktów zbrojnych
  i terroryzmu na Bliskim Wschodzie

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego na wschodnich wybrzeżach Azji występuje wiele wulkanów

udowadnia słuszność stwierdzenia,
że Azja to kontynent kontrastów geograficznych

omawia wpływ budowy geologicznej
na występowanie rowów tektonicznych, wulkanów, trzęsień ziemi i tsunami

ocenia skutki trzęsień ziemi dla obszarów gęsto zaludnionych

wyjaśniana podstawie mapy ogólnogeograficznej i analizy danych statystycznych, dlaczego grunty orne mają niewielki udział w strukturze użytkowania ziemi w Azji

wykazuje związki między cechami klimatu monsunowego a rytmem upraw i „kulturą ryżu” w Azji Południowo-Wschodniej

ocenia znaczenie warunków przyrodniczych i czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii

omawia wpływ gospodarki Chin na gospodarkę światową

opisuje główne problemy indyjskiego społeczeństwa oraz przedstawia ich przyczyny

analizuje skutki występowania konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie

II. Afryka

Uczeń:

• • określa położenie matematyczno-
    -geograficzne Afryki na podstawie mapy ogólnogeograficznej
  • wymienia strefy klimatyczne Afryki
  • wymienia największe rzeki i jeziora Afryki
  • wymienia czynniki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa
    w Afryce
  • wymienia główne uprawy w Afryce
  • wymienia surowce mineralne Afryki
    na podstawie mapy gospodarczej
  • wskazuje obszary występowania surowców mineralnych na terenie Afryki
  • wymienia atrakcyjne turystycznie państwa Afryki
  • określa położenie geograficzne Etiopii
  • wyjaśnia różnicę między głodem
    a niedożywieniem
  • wymienia państwa w Afryce dotknięte głodem i niedożywieniem
  • określa położenie geograficzne Kenii
  • wymienia obiekty turystyczne na terenie Kenii

Uczeń:

• omawia cechy ukształtowania powierzchni Afryki
• wymienia cechy różnych typów klimatu w Afryce na podstawie klimatogramów
• charakteryzuje sieć rzeczną i jeziora Afryki
• omawia czynniki przyrodnicze
  i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa
  w Afryce
• charakteryzuje znaczenie hodowli zwierząt w krajach Afryki
• przedstawia zróżnicowanie PKB
  w różnych państwach Afryki na podstawie analizy danych statystycznych
• omawia przemysł wydobywczy w Afryce
• wskazuje państwa w Afryce dotknięte problemem głodu i niedożywienia na podstawie mapy tematycznej
• analizuje niedożywienie ludności
  w Afryce na podstawie wykresu
• przedstawia ruch turystyczny Kenii na podstawie analizy danych statystycznych

Uczeń:

• omawia wpływ czynników klimatotwórczych na klimat Afryki
• omawia rozmieszczenie opadów atmosferycznych w Afryce na podstawie mapy klimatycznej
• omawia udział rolnictwa w strukturze zatrudnienia w wybranych państwach Afryki na podstawie wykresu
• omawia gospodarkę w strefie Sahelu
• omawia cechy gospodarki krajów Afryki na podstawie analizy danych statystycznych
• przedstawia nowoczesne działy gospodarki Afryki
• omawia rozwój i znaczenie usług
  w Afryce
• omawia przyczyny niedożywienia ludności w Etiopii
• opisuje zmiany w poziomie niedożywienia ludności Etiopii
• wymienia obiekty w Kenii wpisane na listę dziedzictwa UNESCO
• opisuje walory kulturowe Kenii na podstawie wybranych źródeł informacji

Uczeń:

• omawia związek budowy geologicznej Afryki z powstawaniem rowów tektonicznych
• wyjaśnia cyrkulację powietrza w strefie międzyzwrotnikowej
• omawia przyczyny procesu pustynnienia w strefie Sahelu
• omawia typy rolnictwa w Afryce
• przedstawia czynniki ograniczające rozwój gospodarki w Afryce
• omawia skutki niedożywienia ludności
  w Etiopii
• omawia bariery ograniczające rozwój turystyki w Afryce
• omawia walory przyrodnicze Kenii wpływające na rozwój turystyki

Uczeń:

wyjaśnia istnienie strefowości klimatyczno-roślinno-glebowej
w Afryce

wyjaśnia związki między warunkami przyrodniczymi a możliwościami gospodarowania w strefie Sahelu

ocenia skutki stosowania rolnictwa żarowo-odłogowego i plantacyjnego
w Afryce Zachodniej

przedstawia rolę chińskich inwestycji na kontynencie afrykańskim

przedstawia sposoby walki z głodem ludności Afryki na przykładzie Etiopii

określa związki między warunkami przyrodniczymi i kulturowymi
a rozwojem turystyki na przykładzie Kenii

przedstawia argumenty pomagające przełamywać stereotypy na temat Afryki

III. Ameryka Północna i Ameryka Południowa

Uczeń:

• określa położenie geograficzne Ameryki
• wymienia nazwy mórz i oceanów oblewających Amerykę Północną
  i Amerykę Południową
• wymienia największe rzeki Ameryki
  i wskazuje je na mapie
• wyjaśnia znaczenie terminów: tornado, cyklon tropikalny
• wskazuje na mapie Aleję Tornad
• wymienia nazwy wybranych cyklonów tropikalnych w XXI wieku
• określa położenie geograficzne Amazonii
• omawia florę i faunę lasów równikowych
• podaje liczbę ludności Ameryki Północnej i Ameryki Południowej
  na podstawie wykresu
• wymienia główne odmiany człowieka zamieszkujące Amerykę
• wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, aglomeracja, megalopolis
• wymienia obszary słabo i gęsto zaludnione w Ameryce Północnej
  i Ameryce Południowej i wskazuje je na mapie
• wymienia największe miasta
  i aglomeracje Ameryki Północnej
  i Ameryki Południowej i wskazuje
  na mapie
• przedstawia położenie geograficzne Kanady na podstawie mapy ogólnogeograficznej
• wymienia główne uprawy na terenie Kanady
• wskazuje zasięg występowania głównych upraw w Kanadzie na mapie gospodarczej
• określa położenie geograficzne Stanów Zjednoczonych
• wyjaśnia znaczenie terminów: produkt światowy brutto, technopolia
• wymienia główne działy przemysłu
  w Stanach Zjednoczonych
• wymienia rodzaje usług wyspecjalizowanych w Stanach Zjednoczonych

Uczeń:

• wymienia nazwy państw leżących
  w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej
• podaje główne cechy ukształtowania powierzchni Ameryki
• wymienia strefy klimatyczne Ameryki
• omawia przyczyny powstawania tornad i cyklonów tropikalnych
• podaje główne rejony występowania cyklonów tropikalnych i kierunki ich przemieszczania się
• podaje cechy środowiska geograficznego Amazonii
• omawia cechy klimatu Amazonii
• podaje przyczyny zróżnicowania etnicznego i kulturowego Ameryki
• przedstawia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej
• analizuje liczbę ludności miejskiej
  w ogólnej liczbie ludności państw Ameryki na podstawie mapy tematycznej
• przedstawia cechy położenia geograficznego Kanady na podstawie mapy ogólnogeograficznej
• omawia ukształtowanie powierzchni Kanady
• przedstawia czynniki wpływające na klimat Kanady
• omawia strukturę użytkowania ziemi
  w Kanadzie na podstawie wykresu
• opisuje cechy położenia geograficznego Stanów Zjednoczonych
• wymienia czynniki wpływające na rozwój Doliny Krzemowej
• omawia strukturę użytkowania ziemi
  w Stanach Zjednoczonych na podstawie wykresu

Uczeń:

• • charakteryzuje budowę geologiczną Ameryki
  • omawia czynniki klimatyczne wpływające na klimat Ameryki
  • porównuje strefy klimatyczne ze strefami roślinnymi w Ameryce
  • charakteryzuje wody powierzchniowe Ameryki na podstawie mapy ogólnogeograficznej
  • omawia mechanizm powstawania tornad i cyklonów tropikalnych
  • podaje przyczyny wysokich rocznych sum opadów atmosferycznych
    w Amazonii
  • opisuje piętrowość wilgotnych lasów równikowych w Amazonii
  • omawia wielkie migracje w historii zasiedlania Ameryki
  • omawia zmiany liczby ludności
    w Ameryce na przestrzeni lat
    na podstawie wykresu
  • omawia rozwój miast Ameryki
    na podstawie wybranych źródeł
  • podaje przykłady megalopolis
    w Ameryce i wskazuje je na mapie
  • podaje przyczyny powstawania slumsów w wielkich miastach na przykładzie Ameryki Południowej
  • przedstawia zasięg występowania lasów w Kanadzie na podstawie mapy tematycznej
  • przedstawia miejsce Kanady
    w światowym eksporcie wybranych płodów rolnych na podstawie wykresu
  • omawia znaczenie przemysłu i jego kluczowe działy w Stanach Zjednoczonych
  • omawia cechy rolnictwa Stanów Zjednoczonych

Uczeń:

• wykazuje związek ukształtowania powierzchni z budową geologiczną
  w Ameryce
• omawia związek stref klimatycznych ze strefami roślinnymi w Ameryce
• przedstawia skutki występowania tornad i cyklonów tropikalnych
  w Ameryce
• omawia ekologiczne następstwa wylesiania Amazonii
  • podaje kierunki gospodarczego wykorzystania Amazonii
• przedstawia sytuację rdzennej ludności w Ameryce
• przedstawia negatywne skutki urbanizacji w Ameryce
• określa cechy megalopolis w Ameryce Północnej
• omawia czynniki wpływające na przebieg północnej granicy upraw
  i lasów w Kanadzie
• opisuje cechy gospodarstw wielkoobszarowych na terenie Kanady
• charakteryzuje wybrane wskaźniki rozwoju gospodarczego Stanów Zjednoczonych
• omawia znaczenie usług wyspecjalizowanych w gospodarce Stanów Zjednoczonych
• omawia przyczyny marnowania żywności na przykładzie Stanów Zjednoczonych

Uczeń:

ustala prawidłowości w ukształtowaniu powierzchni Ameryki Północnej
i Ameryki Południowej na podstawie map tematycznych

przedstawia sposoby ochrony przed nadchodzącym cyklonem na podstawie wybranych źródeł informacji

przedstawia działania człowieka mające na celu ochronę walorów przyrodniczych Amazonii

omawia skutki zanikania kultur pierwotnych na przykładzie Ameryki Północnej i Ameryki Południowej

opisuje problemy ludności mieszkających w slumsach na podstawie materiałów źródłowych

wykazuje zależność między ukształtowaniem powierzchni, cyrkulacją powietrza, odległością
od morza, prądami morskimi
a przebiegiem północnej granicy upraw i lasów w Kanadzie

omawia cechy charakterystyczne gospodarki Kanady z uwzględnieniem surowców mineralnych, rozwoju przemysłu i handlu

ocenia wpływ przemysłu zaawansowanych technologii na rozwój gospodarki Stanów Zjednoczonych

ocenia rolę Stanów Zjednoczonych
w gospodarce światowej na podstawie analizy danych statystycznych

IV. Australia i Oceania

Uczeń:

• określa położenie geograficzne Australii i Oceanii
• wymienia największe pustynie Australii na podstawie mapy
• wyjaśnia znaczenie terminu basen artezyjski
  • wymienia endemity w Australii oraz na wyspach Oceanii
  • przedstawia liczbę ludności i gęstość zaludnienia w Australii na podstawie mapy tematycznej i analizy danych statystycznych
  • wymienia największe miasta Australii oraz wskazuje jena mapie

Uczeń:

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Australii i Oceanii
• charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Australii
• wymienia strefy klimatyczne w Australii
• charakteryzuje wody powierzchniowe Australii
• omawia czynniki przyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności w Australii
• omawia występowanie surowców mineralnych w Australii na podstawie mapy tematycznej

Uczeń:

• wymienia cechy charakterystyczne poszczególnych typów klimatu
  w Australii na podstawie klimatogramów
  • omawia strefowość roślinną w Australii na podstawie mapy tematycznej
  • omawia bariery utrudniające zamieszkanie Australii
  • charakteryzuje rdzennych mieszkańców Australii
  • omawia cechy rolnictwa Australii na tle warunków przyrodniczych
  • przedstawia znaczenie turystyki
    w rozwoju gospodarki Australii i Oceanii

Uczeń:

• wyjaśnia wpływ położenia Australii
  na klimat
  • omawia zasoby wód artezyjskich i ich rolę w gospodarce Australii
  • wyjaśnia, dlaczego Australia jest atrakcyjna dla imigrantów
  • omawia znaczenie przemysłów przetwórczego i zaawansowanych technologii w rozwoju Australii

Uczeń:

wykazuje zależność między klimatem
a zasobami wód powierzchniowych
w Australii

wykazuje zależność pomiędzy rozmieszczeniem ludności a warunkami naturalnymi występującymi w Australii

określa główne cechy gospodarki Australii na tle warunków przyrodniczych

V. Obszary okołobiegunowe